"1914-1922: Το Χρονικό Της Μικρασιατικής Καταστροφής": Αυθεντική Απόδοση Με Μελάνι Και Συναίσθημα!

Έχουμε χρόνο για εισαγωγή;

Σε αυτό το άρθρο δε θα μιλήσουμε για κινηματογραφική ταινία, μήτε για θεατρική παράσταση. Πιστοί στην αρχική μας υπόσχεση, αυτή η δημοσίευση είναι αφιερωμένη σε έντυπο υλικό. Είναι βιβλίο; Δεν μπορούμε να απαντήσουμε θετικά λαμβάνοντας υπόψη την παραδοσιακή έννοια αυτού. Αναμφίβολα ανήκει εντούτοις στην έντυπη οικογένεια και συγκεκριμένα στην κατηγορία του αποκαλούμενου «Graphic Novel». Ο λόγος λοιπόν για την επικών διαστάσεων και εύρους έκδοση του εκδοτικού οίκου «Byzantine Tales» με τίτλο: «1914-1922: Το Χρονικό Της Μικρασιατικής Καταστροφής». Πάμε να δούμε μέσα από το σχέδιο της Χρυσαυγής Σακελλαρόπουλου και την αφήγηση του Σπύρου Θεοχάρη, και με χρονολογική σειρά πως το όνειρο της εθνικής εδαφικής ολοκλήρωσης μετατράπηκε σε εφιάλτη και τραγωδία.

Υπόθεση;

Βρισκόμαστε στην Ελλάδα το 1914, μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και πριν την έναρξη του Ά Παγκοσμίου Πολέμου. Η αφήγηση της ιστορίας προχωράει προοδευτικά μέσα από την εξιστόρηση των γεγονότων, αλλά και την δράση αρχετύπων περιφερειακών χαρακτήρων. Αυτοί είναι μία οικογένεια της Μ. Ασίας που αναγκάζεται να χωριστεί, με τον πατέρα να επανδρώνει τα τάγματα εργασίας «Αμελέ Ταμπουρού» και την υπόλοιπη οικογένεια να καταφεύγει στην Σμύρνη. Ο νεαρός στρατιώτης από τον ελλαδικό χώρο που κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό σε εκείνο το διάστημα και αλληλογραφεί με τον πατέρα του. Ο Ελλαδίτης μικροαστός που φέρει άποψη και γνώμη για τα τεκταινόμενα. Μέσα σε ένα νικηφόρο κλίμα τόσο στο πολεμικό, όσο και στο διπλωματικό πεδίο, το πλαίσιο θα ανατραπεί και η μικρασιατική εκστρατεία, θα καταλήξει σε μικρασιατική καταστροφή, με τον απανταχού ελληνισμό της Ανατολής να διώκεται και να απειλείται με αφανισμό.

«Η πένα της σχεδιάστριας»:

Για όσους και όσες δεν είναι οικείοι με τον όρο «Graphic Novel», αρκεί να αναφέρουμε ότι πρόκειται για ένα είδος «comic» υψηλής ποιότητας, περιεχομένου και σχεδίου, δίχως πατροπαράδοτα στοιχεία «pulp». Έχοντας προβεί σε αυτή τη διάκριση, μπορούμε τώρα να μιλήσουμε για το σχέδιο αυτό καθ’ αυτό. Η δουλειά της κυρίας Σακελλαρόπουλου είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετική! Μετά από μια σειρά πετυχημένων εκδόσεων και σχεδιασμών που αφορούσαν την ιστορία του αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου με τίτλο «Βασίλειος Βασιλεύς», η εικονογράφος κάνει το δικό της ιστορικό άνοιγμα. Πρώτη της απόφαση είναι να αποφύγει την χρήση οποιουδήποτε χρώματος και να περιοριστεί στις ουδέτερες αποχρώσεις του μαύρου και λευκού. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους, αφενός για να διατηρήσει μία αυθεντική ατμόσφαιρα, καθώς η έμπνευση της αντλείται από οπτικό υλικό της εποχής, αφετέρου για χάρη της προοικονομίας της ιστορίας. Ο ξεριζωμός και ο πόνος της απώλειας της πατρογονικής γης δεν μπορεί και δεν ταιριάζει να απεικονιστεί με κάποιον άλλον τρόπο.

Η διάταξη των κάδρων στις σελίδες παρουσιάζει ιδιαίτερη ποικιλία. Η κλασική φόρμα που χωρίζει σε ισομερή κομμάτια την εκάστοτε σελίδα σε σημεία εγκαταλείπεται και υιοθετείται μία δυναμική γραμμή. Τα κάδρα εμπλέκονται το ένα μέσα στο άλλο και πλαισιώνονται από ενημερωτικούς χάρτες, ενώ ιστορικά πρόσωπα μιλούν στον/στην αναγνώστη-στρια. Τα πρόσωπα των χαρακτήρων παρουσιάζονται με εύπεπτη και ομαλή σχεδίαση, ενώ δίνεται ξεχωριστή βάση στον περιβάλλοντα χώρο. Αυτός είτε θα είναι το εξωτερικό ενός ιστορικού χώρου, όπως η προβλήτα της Σμύρνης, τα αρχαία ερείπια της Περγάμου, οι εκκλησίες της Πόλης, είτε εσωτερικού, όπως κλασικά αρχοντικά και πανδοχεία της εποχής. Όλες οι απεικονίσεις βασίζονται σε υλικό της εποχής, με την Χρυσαυγή Σακελλαρόπουλου να φθάνει στο σημείο να επανασχεδιάζει ιστορικές φωτογραφίες που τραβήχτηκαν τότε για μεγαλύτερη πιστότητα.

«Η πένα του αφηγητή»:

Οι εικόνες που φιλοτεχνήθηκαν προηγουμένως αποκτούν λογική υπόσταση με τα αποκόμματα αφήγησης και διαλόγου που δεσπόζουν τα κενά σημεία. Η έρευνα του κυρίου Θεοχάρη κρίνεται ενδελεχής δεδομένης της ελληνικής και ξένης βιβλιογραφίας. Αποσπάσματα από καθολικά έργα όπως «Η Ζωή Εν Τάφω» (Μυριβήλης) και «Οι Χαμένες Πατρίδες» (Καψής) έρχονται για να προσδώσουν μία επιπρόσθετη λογοτεχνική αξία στο συνολικό έργο. Οι αναφορές όμως δεν τελειώνουν εκεί. Δεν είναι λίγα τα σημεία που γίνεται λόγος στα έργα ξένων συγγραφέων όπως το «Lost Paradise» (Milton), αλλά και σε δημοσιεύματα ευρωπαϊκών εφημερίδων της εποχής όπως η βρετανική "Times" και η γαλλική «La Temps».

Η μεγάλη νίκη ωστόσο σημειώνεται στην αποσαφήνιση του ιστορικού πλαισίου. Η λογική χρονική σειρά επιτρέπει σε όλους και όλες να ακολουθήσουν την ιστορία και να την κατανοήσουν. Βέβαια, δε λείπουν οι μικρές και ίσως μελανές λεπτομέρειες της ιστορίας. Τα πάθη του Εθνικού Διχασμού που οδήγησαν σε συστηματικές δολοφονίες, τα εγκληματικά πολιτικά και στρατηγικά λάθη στο μέτωπο, οι ευκαιρίες που δεν αξιοποιήθηκαν ούτε λίγο πριν από το τέλος, είναι όλα εκεί! Γίνεται συνειδητά η προσπάθεια να εξηγηθεί πως οδηγηθήκαμε στην καταστροφή και η απόπειρα στέφεται υπό πλήρη επιτυχία.

«Λίγο πριν την τελευταία σελίδα»:

Ο μήνας Μάιος φέρει δύο επετείους μαζί του. Στις 14/5/1919 γίνεται η απόβαση του Ελληνικού στρατού στην Σμύρνη και η εκπλήρωση του ελληνικού πεπρωμένου είναι ένα βήμα πιο κοντά. Στις 19/5/1919 φθάνει ο αιμοσταγής Κεμάλ στη Σαμψούντα και αρχίζει το εκδικητικό του έργο, που μόνο στην ευρύτερη περιοχή του Εύξεινου Πόντου τα καταγεγραμμένα θύματα αριθμούν τους 353.000. Σήμερα, θυμόμαστε τους Έλληνες του Πόντου που βασανίστηκαν, βιάστηκαν και εκτελέστηκαν. Δε ξεχνάμε τη γενοκτονία που συντελέστηκε στους ανθρώπους μας από τους Νεότουρκους, αλλά ούτε και την ηρωική αντίσταση. Ένα νέο ’21 γράφτηκε στα βουνά του Πόντου, αντάξιου του προκατόχου του, μόνο που έληξε με ξεριζωμό και πόνο. Η επιβίωση του ποντιακού ελληνισμού στέκεται ως απόδειξη ότι οι ρίζες μας είναι δυνατές και κανένας δυνάστης δε θα καταφέρει να τις ξεριζώσει από τη συλλογική μας μνήμη.

Την πατρίδα μ’ έχασα,

Έκλαψα κι επόνεσα!

Λύουμαι κι αροθυμώ

[όι, όι! Όι, όι!]

Ν’ ανασπάλω ’κ’ επορώ!

Εκδοτικός οίκος: Byzantine Tales 

Σχέδιο: Χρυσαυγή Σακελλαρόπουλου 

Κείμενο: Σπύρος Θεοχάρης 

Είδος: Graphic Novel

Σελίδες: 255

#ΓιώργοςΤοκμακίδης #GiorgosTokmakidis #Blog #WritersOfTheDigitalRoundtable #Writehood #Άποψη #Κριτική #GraphicNovel #ByzantineTales 

#1914-1922: ΤοΧρονικόΤηςΜικρασιατικήςΚαταστροφής #Historic #ΧρυσαυγήΣακελλαροπούλου #ΣπύροςΘεοχάρης