«Ο θάνατος του Ιβάν Ίλιτς»: Δύο Πολυπράγμονες Ερμηνευτές Εν Όψει! (2025)

Έχουμε χρόνο για εισαγωγή;

Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για μία εξαιρετικά επιτυχημένη θεατρική παράσταση, η οποία παίζεται και περιοδεύει προοδευτικά από το 2018. Ο λόγος για το διαχρονικό έργο του Ρώσου συγγραφέα, Λέον Τολστόι με τίτλο: «Ο θάνατος του Ίβάν Ίλιτς». Η νουβέλα, γραμμένη του 1886, κάνει λόγο για το αναπόφευκτο του θανάτου και τη μακάβρια, αν και ρεαλιστική συνειδητοποίηση του. Πρόκειται για μία ιστορία με υπαρξιακή φιλοσοφική διάσταση, που φέρνει τους/τις θεατές -διαμέσου των χαρακτήρων της- προ μίας αρνητικής κατάληξης, η οποία δεν έχει σκοπό να απελπίσει, αλλά να εμπνεύσει. Πάμε να δούμε με ποιον τρόπο αυτή η άβολη και δύσκολη θεματική μεταφέρθηκε και συνεχίζει να μεταφέρεται στην ελληνική σκηνή.

Πλοκή;

Βρισκόμαστε στο δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα στην τσαρική Ρωσία. Ο Ιβάν, ένας μικρομεσαίος αστός αρχίζει την επαγγελματική του καριέρα με απώτερο σκοπό να ανελιχθεί όσο περισσότερο μπορεί. Η ζωή του κυλάει προς αυτή την κατεύθυνση, με τον Ιβάν να αποφασίζει πάντα με γνώμονα αυτή τη σκέψη. Ο γάμος του και κατ’ επέκταση η οικογένεια του, αν και δεν τον εκφράζουν, αποτελούν με τη σειρά τους θεμέλιο λίθο στο κοινωνικό πρότυπο που αποπειράται να χτίσει. Καταφέρνει πια να προαχθεί από ανακριτής σε δικαστή, αλλά κάποια στιγμή και ενώ επιμελείται εργασίες στο νέο του σπίτι, χτυπάει στα πλευρά του. Ο τραυματισμός δε φαίνεται να είναι σοβαρός, αλλά δεν αργεί να ασθενήσει βαριά από αυτόν. Μέσα σε ένα ασφυκτικό κλίμα αποτροπής και άρνησης του προκαθορισμένου, ο Ιβάν θα καταλάβει πως αυτά για τα οποία αγωνιζόταν και αγωνιούσε στη ζωή του δεν μετρούσαν ποτέ πραγματικά.

«Στην σκηνή της σκηνοθέτιδος»:

Η σκηνοθεσία της παράστασης εμπιστεύεται στην Κωνσταντίνα Νικολαΐδη, η οποία επιμελείται τη θεατρική διασκευή του έργου, αλλά και τη γενική του παραγωγή, μέσα από την εταιρεία παραγωγής της, «A Priori». Ανήκει σε μία νέα γενιά Ελλήνων δημιουργών, της οποία η καλλιτεχνική σφραγίδα είναι η μινιμαλιστική διάθεση. Πράγματι, η σκηνή φέρει τα απολύτως απαραίτητα στην επιφάνεια της. Παρουσιάζεται στο κοινό μία τετραγωνισμένη καρπέτα σε θέση ρόμβου και επάνω της μία βάση με μία περιστρεφόμενη κλασικής αισθητικής καρέκλα. Όλη η δράση πραγματοποιείται μέσα σε αυτό το περιορισμένο φαινομενικά πλαίσιο.

Η χρήση του εντούτοις εξυπηρετεί την σκηνοθετική προσέγγιση. Ο θίασος απαρτίζεται από δύο ηθοποιούς, οι οποίοι ερμηνεύουν επί σκηνής και τους 18 χαρακτήρες του σύντομου βιβλίου. Οι γωνίες της μοκέτας χρησιμεύουν ως οι καταλυτικές θέσεις των πρωταγωνιστών. Κάθε φορά που αλλάζουν θέση, αλλάζει και ο χαρακτήρας μαζί τους, ένας ευρηματικός σκηνοθετικός ελιγμός που επαναλαμβάνεται όταν οι ηθοποιοί κάθονται εναλλάξ στην κεντρική καρέκλα. Ακόμα, οι αποχρώσεις των φωτισμών μεταβάλλονται από θερμές σε ουδέτερες παγερές, όσο η κατάσταση τη υγείας του Ιβάν χειροτερεύει.

«Στο σανίδι των ηθοποιών»:

Η καθολική επιτυχία της παράστασης, πέρα από την σκηνοθετική μαεστρία, βασίζεται σε δύο σημαντικές παραμέτρους και αυτές απαντούν στα εξής ονόματα: «Θανάσης Κουρλαμπάς» και «Γιώργος Γαλίτης». Η δυναμική χημεία ανάμεσα στους δύο πρωταγωνιστές είναι ο κύριος λόγος που τόσο η σκηνοθετική, όσο και η ερμηνευτική προσέγγιση πετυχαίνουν.

Ο κύριος Κουρλαμπάς, γνώριμος και στενός συνεργάτης της Κωνσταντίνας Νικολαΐδη, αισθάνεται ιδιαίτερη άνεση να ενσαρκώσει κάθε έναν από τους πολυπληθείς ρόλους που του ανατίθενται. Η μακρά του εμπειρία ως «voice actor» ενισχύει το εκτόπισμα της υποκριτικής του τέχνης, καθώς στημένος στην κατάλληλη γωνία, στη σωστή σκιά αλλάζει διαρκώς «προσωπείο», χρησιμοποιώντας μονάχα τη φωνή του. Το διασκεδάζει! Δε διστάζει να επικοινωνήσει επί του πρακτέος την ισχύ του χαρακτήρα του, με το να συμπεριλάβει κομμάτι των θεατών στην ερμηνεία του. Αυτό, αν και επισφαλές, βελτιώνει την σχέση του με το κοινό, ενώ ελαφραίνει την ατμόσφαιρα, γεγονός δόκιμο λόγω της θεματικής. Στο δραματικό κομμάτι δε σηκώνει συστάσεις, γνωρίζουμε τις δυνατότητες και το εύρος του ηθοποιού από την τηλεοπτική του πορεία. Προσεγγίζει τον χαρακτήρα του «Ιβάν» με σύγχρονη ματιά και δε σου επιτρέπει να μην αισθανθείς συμπόνια.

Ο κύριος Γαλίτης από την άλλη είναι ταγμένος στην κωμική πλευρά του έργου. Ακολουθεί τον συνάδελφο του, αλλά ορίζει τόσο τον ρυθμό, όσο και τον τόνο. Αναφορικά με το πρώτο, σκηνοθέτις και ηθοποιοί αναλογίστηκαν έναν έξυπνο τρόπο για να δείξουν το πέρασμα των χρόνων. Δεν γνωρίζω πολύ κόσμο που να μπορούν να προκαλέσουν γέλιο μέσα από τη σιωπή, αλλά ο Γιώργος Γαλίτης είναι ένας από αυτούς. Ο Θανάσης Κουρλαμπάς έχει ανοίξει τη δίοδο επικοινωνίας με το κοινό, ώστε ο συμπρωταγωνιστής του να αισθανθεί τον παλμό του και να τον εκμεταλλευτεί προς όφελος όλων των πλευρών. Ο «Ιβάν» του αγγίζει περισσότερο τη λογοτεχνική έκφανση του χαρακτήρα, ένα ικανοποιητικό αντίβαρο έτσι ώστε οι θεατές να βλέπουν κάτι το διαφορετικό, όταν ο ήρωας αλλάζει χέρια και προσέγγιση. Ακόμα, και στο τέλος της παράστασης δεν αφήνει το κωμικό του τακτ να κάνει διάλειμμα, αντιθέτως προσφέρει γέλιο μέχρι να απομακρυνθεί εν ολοκλήρου από την σκηνή.

Clap-Clap:

Κλείνοντας, αφού μας έκαναν να ξεκαρδιστούμε, ώστε να αντέξουμε τη συγκίνηση που θα ακολουθήσει, το χειροκρότημα του κοινού δεν μπορεί να είναι περισσότερο θερμό και μακρόσυρτο. Αυτή η παράσταση και η ανθεκτικότητα της στον χρόνο στέκεται ως αναντίρρητη απόδειξη του τι μπορεί να καταφέρει κανείς με τόσα λίγα επί σκηνής, αλλά και τόσα πολλά από σκηνοθετικό μεράκι και ερμηνευτικό ταλέντο.

Θα έβαζα με ενθουσιασμό ένα 8,5/10 σε κλίμακα μέτρησης «αυτά μου αρέσουν» 

Διάρκεια: 1 ώρα και 30 λεπτά

Είδος: Δράμα

Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνα Νικολαΐδη

Πρωταγωνιστές: Θανάσης Κουρλαμπάς, Γιώργος Γαλίτης

#ΓιώργοςΤοκμακίδης #GiorgosTokmakidis #Blog #WritersOfTheDigitalRoundtable #Writehood #Άποψη #Κριτική #Θέατρο #ΚωνσταντίναΝικολαΐδη #ΟΘάνατοςΤουΙβάνΊλιτς #Δράμα #ΘανάσηςΚουρλαμπάς #ΓιώργοςΓαλίτης