«Ο Άνθρωπος Χωρίς Όνομα» και η Τριμερής Διάκριση της Σκηνής (2025)

Έχουμε χρόνο για εισαγωγή;

Σε αυτό το άρθρο θα κάνουμε κάτι το διαφορετικό και ξεχωριστό! Δε θα αλλάξουμε τον τρόπο και τη φόρμα της συγγραφής, όχι, αλλά θα παρουσιάσουμε ένα άρθρο-συμπαραγωγή ανάμεσα σε μένα, τη Σοφία Μιχαηλίδου και την Έλενα Αλεξίου. Η κοινή παρακολούθηση του θεατρικού έργου μας έδωσε την ευκαιρία να προβούμε σε συζητήσεις, και αυτές ακριβώς θα παραθέσουμε εδώ. Ο λόγος λοιπόν για τη θεατρική παράσταση με τίτλο: «Ο Άνθρωπος Χωρίς Όνομα». Το έργο μας βασίζεται στη νουβέλα του γάλλου λογοτέχνη Ονόρε Ντε Μπαλζάκ με αυθεντικό τίτλο: «Ο Συνταγματάρχης Σαμπέρ» (1832). Ανήκει στο λογοτεχνικό είδος της αποκαλούμενης «Ανθρώπινης Κωμωδίας» και καταπιάνεται με θεματικές που αφορούν αφηρημένες έννοιες, όπως η δικαιοσύνη, η ηθική και η μνήμη, αλλά και συγκροτημένες, όπως η ταυτότητα, η ύπαρξη και το συμφέρον. Πάμε λοιπόν να δούμε πως αυτό το έργο μεταφέρθηκε στη σύγχρονη ελληνική σκηνή!

Πλοκή;

Βρισκόμαστε στο πρώτο μισό του 19^ου αιώνα στο Παρίσι, Γαλλία. Ο συνταγματάρχης των ναπολεόντειων πολέμων, Υϋμπέρ Σαμπέρ, μετά τη συμμετοχή του στη μάχη του Εϊλό θεωρείται νεκρός. Στην πραγματικότητα όμως, ο Σαμπέρ κατάφερε βαριά βέβαια τραυματισμένος να επιβιώσει. Με το που καταφέρει να επανέλθει, στον βαθμό που δύναται να συνέλθει, επιστρέφει στην ιδιαίτερη του πατρίδα, το Παρίσι. Θα αντιληφθεί εντούτοις από την αρχή, ότι όλα έχουν αλλάξει. Οι συγγενείς και οι φίλοι του δεν τον αναγνωρίζουν εξαιτίας της δυσμορφίας του και του απομένει μονάχα η γυναίκα του. Το θέμα όμως που προκύπτει είναι πως η σύζυγος του παντρεύτηκε ξανά στην είδηση ότι εκείνος σκοτώθηκε. Δεν έχει άλλη επιλογή από το να κινηθεί νομικά για να αποδείξει την ταυτότητα του. Σε ένα κλίμα βαθιάς εσωτερικής πάλης, ηττοπάθειας, κρίσης ταυτότητας, επιτηδευμένης άρνησης και κυνικού συμφέροντος, ο Σαμπέρ θα στοχαστεί την ιδέα του να υπάρχει.

«Στην σκηνή της σκηνοθέτιδος»:

Η σκηνοθεσία της παράστασης εμπιστεύεται για άλλη μία φορά στην Κωνσταντίνα Νικολαίδη και δεν απογοητεύει! Είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά του επιτυχημένου έργου με τίτλο: «Ο Θάνατος Του Ιβάν Ίλιτς», του οποίου και καλύψαμε στο πρόσφατο παρελθόν. Σε αντίθεση όμως με την προηγούμενη της δουλειά, επιτρέπει στη μινιμαλιστική της διάθεση να «αναπνεύσει» πάνω στην σκηνή. Διατηρώντας πάντοτε την ίδια ευρηματική νότα που την διακατέχει, αποφασίζει από κοινού με την Μαρία Φιλίππου να χωρίσουν τη θεατρική σκηνή σε τρία μέρη. Κάθε ένα συμβολίζει διαφορετικό μέρος και αποτελεί το μέρος δράσης του εκάστοτε χαρακτήρα. Αυτός είναι και ο λόγος που στα δεξιά της σκηνής έχουμε το καταφύγιο του πρωταγωνιστή Σαμπέρ, ένας στάβλος φτωχικός και με άχυρα. Στη μέση βρίσκεται το δικηγορικό γραφείο του Ντερβίλ, το οποίο λειτουργεί σαν δίαυλος ανάμεσα σε χαρακτήρες και τις τάξεις τους. Τέλος, στο αριστερό τμήμα απεικονίζεται ένα πλούσιο περιβάλλον, το εσωτερικό του σπιτιού που διαμένει η κόμισσα Φερόν, πρώην σύζυγος του Σαμπέρ.

Συνεχίζοντας με τα της σκηνικής παρουσίας, η Μαντώ Ψυχουντάκη και η βοηθός της Κωνσταντίνα Εμμανουήλ ακολουθούν το χρονικό πλαίσιο της εποχής και επιλέγουν κουστούμια και ρούχα που ανταποκρίνονται σε αυτή. Έχει δοθεί εξαιρετική βάση στη λεπτομέρεια με τους ερμηνευτές να φορούν αρκετές στρώσεις ρουχισμού δίνοντας πάντοτε την πληροφορία για την κοινωνική τους θέση και τάξη. Θα αποτελούσε παράλειψη αν δεν αναφερόμασταν συγκεκριμένα στο μακιγιάζ της Ράνιας Γιαννάκη, η οποία αποδίδει τα δέοντα στο πρόσωπο του Θανάση Κουρλαμπά. Ο χαρακτήρας του Σαμπέρ εμφανίζεται δύσμορφος και τραυματισμένος καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου. Οι στυλιστικές επιλογές δικαιώνουν την περιγραφή, καθώς ο ηθοποιός παρουσιάζεται καμένος, σημαδεμένος, φορώντας ειδικό φακό στο δεξί του μάτι, με απώτερο σκοπό να διαμορφωθεί μία αποκρουστική εικόνα. Κλείνοντας, τα ηχητικά και οπτικά εφέ έρχονται για να στηρίξουν την ατμόσφαιρα. Τόσο η μουσική του Γιάννη Οικονόμου, όσο και οι φωτισμοί του Περικλή Μαθιέλη, αφυπνίζουν τις αισθήσεις των θεατών και ενισχύουν την σκηνοθετική προσέγγιση, που προβαίνει σε σκηνές «flashback», αλλά και χαρακτηροκεντρικής εσωτερικής εμβάθυνσης.

«Στο σανίδι των ηθοποιών»: 

Πρωταγωνιστής του έργου καλείται να γίνει για άλλη μία φορά ο γνώριμος συνεργάτης της κυρίας Νικολαΐδη, Θανάσης Κουρλαμπάς. Ο ηθοποιός δεν έχει ανάγκη από συστάσεις. Σε προηγούμενο άρθρο έχουμε αναφερθεί επαρκώς στο τεράστιο εύρος και ταλέντο του. Αυτή τη φορά όμως αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας έναν από τους πιο δραματικούς χαρακτήρες που γράφτηκαν ποτέ, τον συνταγματάρχη Υϋμπέρ Σαμπέρ. Δεν έχει χρόνο για μία γοητευτική ερμηνεία, αλλά για μία βαριά δραματική απόδοση του ρόλου. Κάθε φορά που επωμίζεται το κέντρο βάρους της εκάστοτε σκηνής συνεπαίρνει το κοινό του. Για άλλη μία φορά εκμεταλλεύεται την εμπειρία του ως «voice actor» και την χρησιμοποιεί στα σημεία που ο χαρακτήρας παραλογίζεται από τη δυστυχία. Πέρα από τις αυξομειώσεις όμως της χροιάς της φωνής του, η τελική του σιωπή είναι που κερδίζει τον κάθε έναν και κάθε μία από εμάς καλώντας μας σχεδόν εκκωφαντικά να ασπαστούμε την κρίση και τον προβληματισμό του.

Ο υπόλοιπος θίασος αποτελείται από τρεις ηθοποιούς ακόμα. Ο Ορέστης Τρίκας στον ρόλο του δικηγόρου Ντερβίλ είναι ο άμεσος σύνδεσμος του κοινού με τον κόσμο της έργου. Ο χαρακτήρας του είναι κεντρικός στην παράσταση και αποτελεί τον συναισθηματικό πυρήνα, έναντι του δραματικού του κυρίου Κουρλαμπά. Ακολουθεί η Έρρικα Μπίγιου στον ρόλο της κόμισσας Φερόν. Ο χαρακτήρας της έχει γραφτεί ευθύς για την ερμηνεύτρια και η τελευταία το γνωρίζει και το εκμεταλλεύεται προς όφελος της. Η άνεση της, η κίνηση της, όλα συνθέτουν εκείνη την εικόνα που το σύνολό των θεατών αναλογίζεται όταν μαθαίνει για τον χαρακτήρα της. Συμμετέχει σε σκηνές με ιδιαίτερο συναισθηματικό αντίκτυπο διατηρώντας παράλληλα μία ψυχρή ανταπόκριση έναντι του δράματος. Τέλος, ο Τάσος Τυρογαλάς σε μικρότερο ρόλο μοιράζεται τις σκηνές του με τον κύριο Τρίκα και είναι υπεύθυνος για την εύθυμη μεταβολή του τόνου.

Clap-Clap:

Σε αυτό το σημείο λίγα πράγματα έχουν απομείνει να ειπωθούν για αυτή την άξια μεταφορά του έργου, από τη σελίδα στο σανίδι. Πρόκειται για ένα έργο που καταπιάνεται με διαχρονικά ζητήματα και με μία δεύτερη ανάγνωση μπορεί να γίνει ένα σχόλιο όσον αφορά την ταυτότητα στη σύγχρονη εποχή του κυβερνοχώρου και της παγκοσμιοποίησης. Για άλλη μία φορά τα εύσημα ανήκουν στην Κωνσταντίνα Νικολαίδη και τους συνεργάτες της πάνω και κάτω από την σκηνή. Το μόνο που μένει είναι η παραγωγή να τιμήσει τον κόσμο της Θεσσαλονίκης με έναν νέο κύκλο παραστάσεων από την φθινοπωρινή σεζόν.      

Θα έβαζα με ενθουσιασμό ένα 8,7/10 σε κλίμακα μέτρησης «αυτά μου αρέσουν» 

Διάρκεια: 1 ώρα και 30 λεπτά

Είδος: Δράμα

Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνα Νικολαΐδη

Πρωταγωνιστές: Θανάσης Κουρλαμπάς, Ορέστης Τρίκας, Έρρικα Μπίγιου, Τάσος Τυρογαλάς

#ΓιώργοςΤοκμακίδης #GiorgosTokmakidis #Blog #WritersOfTheDigitalRoundtable #Writehood #Άποψη #Κριτική #Θέατρο #ΚωνσταντίναΝικολαΐδη #ΟΆνθρωποςΧωρίςΌνομα #Δράμα #ΘανάσηςΚουρλαμπάς #ΟρέστηςΤρίκας