«Ο Καταδότης Του Θαλάμου 17» (1953) και η Τέλεια Ισορροπία του Μπίλι Γουάιλντερ!

Έχουμε χρόνο για εισαγωγή;

Με το άρθρο για το κλασικό έργο με τίτλο» «Καζαμπλάνκα» (1942) να δίνει το σήμα της εκκίνησης για τον νέο κύκλο αφιερώματος, εμείς συνεχίζουμε αφήνοντας τη δεκαετία του ’40 με μία ακόμη προσωπική ιστορία. Ο λόγος για την ταινία με τίτλο: «Ο Καταδότης Του Θαλάμου 17» (Stalag 17, 1953) σε σκηνοθεσία του «χρυσού» Μπίλι Γουάιλντερ. Πάμε να δούμε με ποιον τρόπο μπορεί να προσεγγιστεί μία ιστορία με βαριά θεματική επιτρέποντας στους/στις θεατές να χαμογελάσουν.

Πλοκή;

Βρισκόμαστε σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης στρατιωτών το έτος 1944. Στον θάλαμο 17, όπου βρίσκονται οι λοχίες, δύο στρατιωτικοί αποφασίζουν να αποδράσουν μέσα στη νύχτα. Οι σύντροφοι τους τους εύχονται καλή τύχη και αρχίζουν να στοιχηματίζουν για την επιτυχία της αποστολής τους. Ο κυνικός πραγματιστής Σέφτον υποστηρίζει ότι δε θα καταφέρουν να απομακρυνθούν. Πράγματι, οι δύο λοχίες εκτελούνται κατά την ανέλπιστη έξοδο τους, και οι κρατούμενοι του θαλάμου υποψιάζονται προδοσία. Οι υποψίες όλων συγκεντρώνονται στο πρόσωπο του Σέφτον. Μέσα σε ένα κλίμα ανέχειας, εγκλεισμού, παρείσφρησης, κατασκοπίας και προδοσίας, ο λοχίας Σέφτον θα αναγκαστεί να αποδείξει την αθωότητα του και να αποκαλύψει τον αληθινό προδότη.

«Στην καρέκλα του σκηνοθέτη»:

Αναφερθήκαμε ήδη στο πρόσωπο του δημιουργού πίσω από το φιλμ, αλλά δεν μιλήσαμε για το παρασκήνιο. Ο Μπίλι Γουάιλντερ, γνωστός για έργα που ανήκουν στο είδος του «noir», όπως το «Κολασμένη Αγάπη» (1944) και το «Λεωφόρος Της Δύσεως» (1950) βρίσκεται μπροστά σε ένα δίλημμα. Να μείνει πιστός στο είδος που τον ανέδειξε και καταξίωσε ή να προσχωρήσει προς το ρεύμα της εποχής, και να αποδώσει κάτι πιο ανάλαφρο. Αποφασίζει το δεύτερο, με αυτή του την επιλογή να σημαδεύει το υπόλοιπο της καριέρας του.

Εντούτοις, ο καλλιτέχνης δεν είχε μία απτή ιδέα στα χέρια του. Η καλύτερη έμπνευση της εποχής δεν ήταν άλλη από το θεατρικό σανίδι του «Μπρόντγουεϊ». Ο Ντόναλντ Μπίβαν και ο Έντμουντ Τραζίνσκι, πρώην αιχμάλωτοι σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, αποφάσισαν να γράψουν για την εμπειρία τους και προσθέτοντας ρεαλισμό και χιούμορ, να την μετατρέψουν σε θεατρικό κείμενό. Το έργο είχε στοιχεία βιογραφίας, θρίλερ, κωμωδίας, μην ανήκοντας σε κάποιο συγκεκριμένο είδος. Αυτή ήταν η πλέον κατάλληλη «μελλοντική» ταινία του Γουάιλντερ.

Ο σκηνοθέτης διατήρησε τη θεατρική φιλοσοφία του έργου. Η δράση λαμβάνει χώρα σε έναν χώρο, τον «θάλαμο 17», αλλά αποφεύγει να προσεγγίσει την ιστορία ως μία αντίστοιχη φυλακής. Αντιθέτως, ο χώρος, ο οποίος κατασκευάστηκε σε στούντιο, χρησιμεύει σαν μία κοινωνική δομή. Σε αυτή βρίσκονται όλων των ειδών οι άνθρωποι με πληθώρα ρόλων. Υπάρχουν οι αρχηγοί, οι πρωτεργάτες των σχεδίων, ο μάγειρας, οι κωμικοί, που εκτονώνουν την ένταση, το «μαύρο πρόβατο», ο έμπορος που έχει ανοιχτούς διαύλους με τον εχθρό.

Σε αυτό το ετερόκλητο σύνολο, η κρίση δεν αργεί να ξεσπάσει. Η κάμερα την παρακολουθεί με προσοχή. Επιλέγονται πολλές γωνιές λήψεις, οι οποίες δεν ακολουθούν το ίδιο ύψος κάλυψης. Η διαφορά αυτού αναδεικνύει τη δυναμική ανάμεσα στους χαρακτήρες. Το περιεχόμενο του εκάστοτε κάδρου συχνά φέρει παρεμβολές εντός του. Οι χαρακτήρες είναι αιχμάλωτοι, και αυτό είναι κάτι που το κοινό δεν πρέπει να ξεχνάει. Δε λείπουν ωστόσο και τα κοντινά, κυρίως σε χέρια που αφήνουν σημειώματα και προδίδουν. Ο καλλιτέχνης παίζει με τους/τις θεατές του αναφορικά με τον καταδότη.

Ακόμα και οι ίδιοι οι ηθοποιοί, μην γνωρίζοντας το τέλος του φιλμ, «πείραζαν» ο ένας τον άλλον σχετικά με την εξέλιξη του ρολού τους. Άφηναν περίεργα σημειώματα στα κρεβάτια των συμπρωταγωνιστών τους και τους «κατηγορούσαν» παιγνιωδώς στα διαλείμματα των γυρισμάτων για την ενοχή τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η αγωνία που αποπνέει το έργο να είναι φυσική. Ο ρυθμός δεν έχει επιλογή από το να έχει γοργό βηματισμό. Μία ιστορία εγκλεισμού μπορεί εύκολα να κουράσει. Ο τόνος όμως κυριαρχεί στην προκειμένη περίπτωση και δεν ορίζεται, αλλά ορίζει τον ρυθμό.

Η αρμονία ανάμεσα στο βαρύ δράμα του αιχμαλώτου με τον ανάλαφρο τόνο που επιφέρουν οι μικρές στιγμές και τα αστεία των στρατιωτών είναι ειλικρινά απίστευτη! Οι εκπρόσωποι της εταιρείας παραγωγής της «Paramount» δεν πίστευαν ποτέ ότι θα γελάσει ο κόσμος με αιχμαλώτους πολέμου. Η σκηνοθετική κατεύθυνση και η ενέργεια όμως των ηθοποιών τους διέψευσε. Ο Μπίλι Γουάιλντερ φροντίζει κάθε σοβαρή συναισθηματική σκηνή να ακολουθείται από μία ανάλαφρη, ένα αστείο, το οποίο διαδέχεται η ωμή πραγματικότητα. Η ισορροπία αγγίζει τα όρια της τελειότητας, με την προσέγγιση να εξετάζεται στις κινηματογραφικές σχολές.

«Στο σετ του ηθοποιού»:

Πρωταγωνιστής και θιασώτης της όλης πλοκής είναι ο Γουίλιαμ Χόλντεν στον ρόλο του «Σέφτον». Ο ηθοποιός εκπέμπει σε διαφορετική συχνότητα από τους υπόλοιπους. Όταν όλοι αγωνιούν, εκείνος είναι χαλαρός. Όταν όλοι τον κατηγορούν, εκείνος είναι ψύχραιμος. Η καθοδήγηση που έλαβε είναι να παρεκκλίνει ερμηνευτικά του συνολικού τόνου. Είναι ένας αντί-ήρωας, πρότυπο που εισήχθη στην «Καζαμπλάνκα», αλλά επιλέγει να ενταχθεί στον συλλογικό σκοπό. Μπορεί το κίνητρο να είναι ατομικό, αλλά η συνέπεια του συνόλου. Ο Χόλντεν με την ερμηνεία του χαράζει την καλλιτεχνική του πορεία και κερδίζει το όσκαρ πρώτου ανδρικού ρόλου.

Οι συμπρωταγωνιστές του φέρονται σαν πρωταγωνιστές, αλλά το φιλμ τους κρατά σε δεύτερο ρόλο. Ξεχωρίζουν οι Ρόμπερτ Στράους και Χάρβεϊ Λεμπέκ στους ρόλους των «animal» και «Sharipo» αντίστοιχα. Οι δύο ηθοποιοί είναι υπεύθυνοι για την κωμωδία και δε αυτή του είδους του «slapstick». Είναι «ατζαμήδες», γελωτοποιοί και ενσαρκώνουν εξαιρετικά το όραμα του Γουάιλντερ.

Cut! It’s a wrap:

Κλείνοντας, αυτό το έργο δεν είναι σαν το προηγούμενο. Δεν άλλαξε τον κινηματογράφο, αλλά επηρέασε ταινίες, όπως «Η Γέφυρα Του Ποταμού Κβάι» (1957) και το «Η Μεγάλη Απόδραση» (1963). Ελάχιστοι την θυμούνται, αλλά μας έδωσε έναν νέο Μπίλι Γουάιλντερ, ο οποίος παρέδωσε αριστουργήματα «κοινωνικής κωμωδίας», αλλά και έναν αμοραλιστή Γουίλιαμ Χόλντεν. Το εν λόγω άρθρο αποτελεί μία δοκιμή να την θυμηθούμε και πάλι.

Θα έβαζα με ενδιαφέρον ένα 7,8/10 σε κλίμακα μέτρησης «αυτά μου αρέσουν».

Διάρκεια: 2 ώρες

Είδος: Κωμωδία-Πολεμική

Σκηνοθεσία: Μπίλι Γουάιλντερ 

Πρωταγωνιστές: Γουίλιαμ Χόλντεν, Ρόμπερτ Στράους, Χάρβεϊ Λεμπέκ. 

#ΓιώργοςΤοκμακίδης #GiorgosTokmakidis #Blog #WritersOfTheDigitalRoundtable #Writehood #Άποψη #Κριτική #Κινηματογράφος #BillyWilder #Stalag17 #Comedy #War #WilliamHolden