«Ο Γητευτής Των Αλόγων» (1998): Το Αμερικάνικο Όνειρο Του Ρόμπερτ Ρέντφορντ!

Έχουμε χρόνο για εισαγωγή;

Κάπου εδώ, φθάνουμε στο τέλος του αφιερώματος μας για τον αείμνηστο πια καλλιτέχνη, ηθοποιό, δημιουργό, ακτιβιστή Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Αν και το αφιέρωμα ολοκληρώνεται με αυτό το όγδοο άρθρο, δε θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι δεν καταφέραμε να καλύψουμε ούτε καν την κορυφή του «παγόβουνου» που αποκαλείται Ρέντφορντ. Ο λόγος λοιπόν για ένα έργο που έχει ξεχωριστή θέση τόσο για τους θαυμαστές του πολυαγαπημένου ερμηνευτή, όσο -θεωρούμε- και για τον ίδιο με τίτλο: «Ο Γητευτής Των Αλόγων» (The Horse Whisperer, 1998). Πάμε να δούμε με ποιον τρόπο ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ καταφέρνει να βρεθεί εμπρός και πίσω από την κάμερα και να μας χαρίσει τη δική του εκδοχή της απεμπολημένης έννοιας του «αμερικάνικου ονείρου».

Πλοκή;

Βρισκόμαστε στη σύγχρονη τότε εποχή, στα υπαίθρια περίχωρα της Νέας Υόρκης. Η δεκατετράχρονη Γκρέις και η φίλη της αποφασίζουν να κάνουν βόλτα με τα άλογα τους στο χιονισμένο τοπίο. Η έξοδος τους θα μετατραπεί σε εφιάλτη, όταν χάσουν τον έλεγχο των αλόγων τους και παρασυρθούν από ένα φορτηγό όχημα. Η Γκρέις θα τραυματιστεί πολύ σοβαρά, όπως και το άλογο της, ο «Pilgrim». Με τον καιρό και οι δύο τους θα αποπειραθούν ανεπιτυχώς να επιστρέψουν στην καθημερινότητα. Η μητέρα της Γκρέις, Άννι, βλέποντας τη θέληση της κόρης της για ζωή να έχει ταυτιστεί με τη μοίρα του αλόγου, θα έρθει σε επαφή με έναν επαγγελματία γητευτή, τον Τόμ Μπούκερ. Είναι επιφυλακτικός ως προς το αποτέλεσμα, αλλά δέχεται να την βοηθήσει. Μέσα σε ένα κλίμα ανάρρωσης, θεραπείας, εσωτερικής αναζήτησης και πραγμάτωσης, ο Τόμ θα δοκιμάσει να θεραπεύσει «ένα άλογο, με προβλήματα ανθρώπων».

«Στην καρέκλα του σκηνοθέτη»:

Η ιστορία του κινηματογράφου απέδειξε έμπρακτα ότι κάθε τόσο, ένας ηθοποιός δοκιμάζει να αφήσει τη λαμπρή του θέση μπροστά από την κάμερα και να βρεθεί πίσω της, κινηματογραφώντας τους συναδέλφους του. Παρατηρείται δε πως διαθέτουν μία ποιητική ματιά με εξομολογητικό τόνο, που καταφέρνει να ξεπεράσει σε μέγεθος και όραμα δοκιμασμένες κατευθύνσεις και προσεγγίσεις. Ο πιο γνωστός και διάσημο παράδειγμα είναι ο Κλίντ Ίστγουντ, ο οποίος βραβεύτηκε αρκετές φορές με αντίστοιχα βραβεία σκηνοθεσίας. Σε αυτή την κατηγορία των αμφίπλευρων δημιουργών ανήκει και ο Ρέντφορντ. Η κατάληξη του στην θέση του σκηνοθέτη ήταν μονόδρομος. Ο καλλιτέχνης στη δεκαετία του ‘70 ασχολήθηκε με την παραγωγή φιλμ, με το τέλος αυτής να τον βρίσκει να σκηνοθετεί το ντεμπούτο του.

Το έργο που εξετάζεται είναι η πέμπτη του ταινία και -σύμφωνα με εμάς- η πιο ολοκληρωμένη του δουλειά. Ο δημιουργός, ανέκαθεν αναλάμβανε να υποδυθεί ρόλους και χαρακτήρες που ήταν γοητευτικοί παράνομοι ή εγκατέλειπαν την πόλη προς επιστροφή στην αρμονία της φύσης και τη γαλήνια εσωτερική ολοκλήρωση. Με αυτό το φιλμ έχει την ευκαιρία να ορίσει την αφήγηση αυτής της ιστορίας και εκείνη την εποχή κανείς δε θα στεκόταν εμπόδιο. Αγόρασε τα δικαιώματα του ομώνυμου βιβλίου του συγγραφέα Νίκολας Έβανς, πριν καν αυτό κυκλοφορήσει στο ευρύ κοινό. Με την ιδιότητα του ως σκηνοθέτης και ηθοποιός, και τον Ρόμπερτ Ρίτσαρντσον (φωτογράφος του Όλιβερ Στόουν και μετέπειτα του Κουέντιν Ταραντίνο) ως κινηματογραφιστή άρχισαν τον φιλόδοξο τους σχεδιασμό.

Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ μπορεί να θεωρηθεί ως μεθοδικός και σε βαθμό ποιητικός σκηνοθέτης. Θα χρησιμοποιήσει αρκετές κάμερες για να έχει πολλές επιλογές κάδρου και λήψης, αλλά δεν έχει εμμονή με το αποτέλεσμα αυτών. Επιθυμεί μονάχα μία στιγμή, ορισμένα καρέ που έχουν συναισθηματική αξία και αντίκτυπο στους/στις θεατές του. Αυτή ακριβώς επιλέγει και της επιτρέπει να αναπτυχθεί στον βαθμό που εξυπηρετεί τον σκοπό της. Αυτός είναι και ο λόγος που κάνει χρήση της τεχνικής «slow motion». Στη σύγχρονη εποχή του «Χόλυγουντ» χρησιμοποιείται για φθηνό εντυπωσιασμό. Στην εν λόγω περίπτωση όμως για ατμοσφαιρική ενίσχυση, μειώνοντας μονάχα αισθητά την ταχύτητα.

Ακόμα, η κατεύθυνση που ακολουθεί είναι αυτή της προετοιμασίας. Κάθε κάδρο «ομολογεί» στο υποσυνείδητο του κοινού την έκβαση της εκάστοτε σκηνής. Κάθε φορά λοιπόν που διαταράσσεται η γεωμετρική κάλυψη με λόγου χάρη «oblique» γωνίες (στραβά κάδρα), οφείλεις να περιμένεις ότι κάτι θα «στραβώσει». Η προετοιμασία του δυστυχήματος δίνει όλα εκείνα τα στοιχεία και η αναμονή αυτού «ξεβολεύει» τους/τις θεατές που τα διέκριναν. Επιπλέον, σκηνοθέτης και φωτογράφος δεν «παίζουν» μόνο με τη θέση και τη φορά του κάδρου, αλλά και με τη διάταξη του. Κατά το διάστημα που η ιστορία λαμβάνει χώρα στην πόλη, το καδράρισμα ακολουθεί στενή γραμμή και ανοίγει μόνο, με το που οι χαρακτήρες εξέρχονται από αυτή με προορισμό τη φύση. Η αλήθεια είναι πως τα πανοραμικά πλάνα της αχανούς αμερικάνικης υπαίθρου θα χάνονταν σε ένα στενό καδράρισμα.

Αναφορικά με τον ρυθμό, το έργο είναι εξαιρετικά εκτενές φθάνοντας σε διάρκεια κάτι λιγότερο από τις τρεις ώρες. Στο άκουσμα της διάρκειας ένα πιθανό κοινό να αποθαρρυνόταν και να μην επέλεγε να παρακολουθήσει την ταινία. Η αλήθεια είναι όμως ότι το φιλμ έχει καταπληκτική ροή. Πρόκειται για κάτι το παράδοξο. Αν και η προσέγγιση είναι ολιστική και δεν αφήνει τίποτα στη λογική φαντασία των θεατών, το έργο δεν έχει «λίπος» και η ώρα περνάει ευχάριστα και ομαλά. Ο Ρέντφορντ φαίνεται να έχει ανάγκη να εισάγει τη φιλοσοφία του «Τόμ Μπούκερ» σε κάθε έκφανση της ιστορίας του, είτε όταν ασχολείται με τη θεραπεία του αλόγου, είτε όταν καταπιάνεται με τη λύτρωση του ανθρώπου. Ο τόνος διατηρεί μία ουδέτερη στάση, πέρα από την αρχική ταραχή, ακολουθώντας τις επιταγές του ρυθμού.

«Στο σετ του ηθοποιού»:

Το έργο κυμαίνεται γύρω από μία βασική τριάδα πρωταγωνιστών, με τους δευτεραγωνιστές να πλαισιώνουν με ιδιαίτερο τρόπο.

Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ δεν είναι ο κύριος πρωταγωνιστής, αν και η εμφάνιση του στην ταινία ως «Τόμ Μπούκερ» δίνει νέα πνοή. Εκπροσωπεί έναν παραδοσιακό τρόπο ζωής, ο οποίος έχει ως κύριο άξονα του την εναρμόνιση του ανθρώπου με τη φύση. Ερμηνευτικά, είναι ένας πυλώνας υποκριτικής τέχνης, δεν έχει να αποδείξει τίποτα, μεταφέροντας τον χαρακτήρα του με γοητεία και φυσικότητα.

Η κύρια πρωταγωνίστρια που καλείται να σηκώσει το φιλμ στους ώμους της είναι η Κριστίν Σκοτ Τόμας στον ρόλο της «Άννι». Η ηθοποιός είναι εκείνη που έχει την κυρίως αψίδα χαρακτήρα, η οποία αλλάζει μέσα από αυτό το ταξίδι. Αυτό σημαίνει πως η Τόμας καλείται να ερμηνεύσει αυτή τη μεταβολή, πράγμα που καταφέρνει άψογα. Είναι ευαίσθητη και εύθραυστη εσωτερικά, αλλά έχει μάθει να κινείται και να αυτοπροβάλλεται με επιβολή. Εκπροσωπεί τη «βία» της πόλης, και με τον όρο «βία», εννοούμε τους γρήγορους ρυθμούς, τους κανόνες, τον νευρικό ορθολογισμό. Ο κόσμος που ανοίγεται εμπρός της την γοητεύει, αν και θα παραμείνει ανάμνηση για αυτήν.

Το πρωταγωνιστικό σύνολο έρχεται να συμπληρώσει η δεκατριάχρονη Σκάρλετ Γιόχανσον. Μέσα από τον ρόλο της «Γκρέις» δείχνει στη βιομηχανία του κινηματογράφου τι μπορεί να κάνει και χαράζει νοερά την πορεία της καριέρας της. Στον χαρακτήρα φέρνει μία ωριμότητα που ανεβάζει την ερμηνεία της και την απομακρύνει από μία κοινότυπη «παιδική» αντίστοιχη.

Ο Σάμ Νίλ και ο Κρίς Κούπερ έρχονται από την άλλη για να ενισχύσουν το σύνολο. Οι χαρακτήρες τους είναι περιφερειακοί και βρίσκονται εκτός δράσης, αλλά γίνεται λόγος για ερμηνευτές καριέρας. Θα ήταν άδικο να μην αναφερθούν, δεδομένου ότι ανεβάζουν ερμηνευτικά το έργο και στέκονται στο ίδιο επίπεδο με τους πρωταγωνιστές.

Cut! It’s a wrap:

Αυτή ήταν κυρίες και κύριοι, η ταινία: «Ο Γητευτής Των Αλόγων», και αυτό ήταν το αφιέρωμα μας. Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ μπορεί να εμφανίστηκε σε μία εποχή κινηματογραφικών «γιγάντων», αλλά κατάφερε, όχι μόνο να ξεχωρίσει, αλλά και να δράσει. Χρησιμοποίησε τη δημοφιλία και την τέχνη του για να γοητεύσει, να διασκεδάσει, να προβληματίσει. Τα φιλμ στα οποία πρωταγωνίστησε, ήταν παραγωγός και σκηνοθέτησε αποτελούν την παρακαταθήκη του στον κόσμο.

Αναμφίβολα, ο κινηματογράφος είναι πιο μικρός και πιο φτωχός δίχως αυτόν. Το συνολικό του έργο όμως κερδίζει το στοίχημα με τον χρόνο, μένει κραταιό, μία ηχηρή υπενθύμιση για το τι είναι ικανή η βιομηχανία να πετύχει με ανθρώπους που έχουν αγάπη και όραμα. Το ινστιτούτο και φεστιβάλ «Sundance» είναι άλλη μία απόδειξη αυτού. Ο κινηματογράφος και δε ο ανεξάρτητος χρωστάει πολλά στον κύριο Ρέντφορντ και εμείς τον ευχαριστούμε για τις αναμνήσεις που μας πρόσφερε.

Από τις νευρικά κωμικές του ατάκες στο «Ξυπόλητοι Στο Πάρκο» και το χαμογελαστό μουστάκι του στο «Μπούτς Κάσιντι και Σάντανς Κίντ», μέχρι το τρομαγμένο του βλέμμα στο «Όλοι Οι Άνθρωποι Του Προέδρου» και το γαλήνιο μελαγχολικό του χαμόγελο στο «Πέρα Από Την Αφρική» και το «Γητευτής Των Αλόγων», σε ευχαριστούμε…

Θα έβαζα με σεβασμό ένα 8,2/10 σε κλίμακα μέτρησης «αυτά μου αρέσουν»

Διάρκεια: 2 ώρες και 49 λεπτά

Είδος: Κοινωνικό Δράμα

Σκηνοθεσία: Ρόμπερτ Ρέντφορντ

Πρωταγωνιστές: Κρίστιν Σκότ Τόμας, Ρόμπερτ Ρέντφορντ, Σκάρλετ Γιόχανσον, Σάμ Νίλ, Κρίς Κούπερ

#ΓιώργοςΤοκμακίδης #GiorgosTokmakidis #Blog #WritersOfTheDigitalRoundtable #Writehood #Άποψη #Κριτική #Κινηματογράφος #RobertRedford #TheHorseWhisperer #SocialDrama #KristinScottThomas #RobertRedford #ScarlettJohansson