«Διπλοπενιές» (1966): Το καλύτερο «άλα» που ακούστηκε στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου!

Έχουμε χρόνο για εισαγωγή;

Με τον τελευταίο μήνα του έτους να αρχίζει για να ολοκληρώσει την χρονιά, εμείς αποφασίζουμε να κάνουμε ένα εβδομαδιαίο αφιέρωμα στον ελληνικό κινηματογράφο. Δε θα συμπεριλάβουμε μήτε τα αρτιότερα, μήτε τα εμπορικότερα δείγματα του. Η διαλογή καθορίζεται από την τύχη και την όρεξη. Πρώτος μας σταθμός λοιπόν είναι ένα έργο της «χρυσής εποχής» με τίτλο: «Διπλοπενιές» (1966). Πάμε να δούμε με ποιόν τρόπο μία επαναστατική κατεύθυνση σκηνοθεσίας και το απόλυτο φύσει ταλέντο των ερμηνευτών διαμόρφωσαν έναν κλασάτο και κλασικό κινηματογραφικό θρίαμβο.

Πλοκή;

Βρισκόμαστε στο μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδος, τον Πειραιά κατά τη δεκαετία του ’60. Ο Γρηγόρης, ένας άνθρωπος του μεροκάματου και του μόχθου εργάζεται σε οικοδομή. Συνηθίζει να τραγουδάει κατά τη δουλειά και τα μαστορέματα του. Μία κομπανία μουσικών διακρίνει το ταλέντο του και του προτείνει να κάνουν μουσικό σχήμα και να παίζουν σε νυχτερινά κέντρα. Η Μαρίνα, σύζυγος του Γρηγόρη, έχει τους ενδοιασμούς της, αλλά ελλείψει χρημάτων δέχεται να αφήσει τον άνδρα της να αναπτύξει το χάρισμα του. Μέσα σε ένα κλίμα φτώχειας και υπομονής, οι δύο νέοι θα γνωρίσουν τα όρια της σχέσης τους μέσα από το εύρος της προσωπικής τους επιτυχίας.

«Στην καρέκλα του σκηνοθέτη»:

Όταν γίνεται λόγος για τη «χρυσή εποχή» του ελληνικού κινηματογράφου, το όνομα της «Finos Films» πρωτοστατεί. Το κεφάλαιο «Φιλοποίμην Φίνος» είναι πραγματικά τόμος για τον εγχώριο κινηματογράφο. Η ταινία όμως που εξετάζεται δεν ανήκει στον «πατριάρχη» του ελληνικού σινεμά, και αυτό ίσως να την κάνει τόσο ενδιαφέρουσα για συζήτηση. Η παραγωγή του φιλμ αποδίδεται στο δίδυμο Θ. Δαμασκηνός - Β. Μιχαηλίδης, οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με ένα εξαιρετικό σενάριο, δια χειρός του μεγάλου Αλέκου Σακελλάριου. Η ιδέα είναι καθολικής φύσεως για την ελληνική κοινωνία της εποχής. Αστικοποίηση, μεροκάματο και ανέχεια. Ποιος όμως σκηνοθετεί, αν όχι ο Σακελλάριος;

Η απάντηση βρίσκεται στον Έλληνα Αιγυπτιώτη δημιουργό, Γεώργιο Σκαλενάκη. Ο καλλιτέχνης είχε επιμεληθεί το δραματικό πολιτικό έργο με τίτλο: «Το Νησί Της Αφροδίτης» (1965), στο οποίο πρωταγωνίστησε η Κατίνα Παξινού. Το επόμενο του πρότζεκτ ήταν -όπως έμελλε να γραφτεί στην ιστορία- οι «Διπλοπενιές». Ο Σκαλενάκης, με σπουδές στο εξωτερικό και την Πράγα, όπου ήταν συμφοιτητής με τον Μίλος Φόρμαν (Amadeus, 1984), είχε έρθει πιθανώς σε επαφή με το «Νέο Κύμα» (nouvelle vague). Η επιρροή του κινηματογραφικού κινήματος διαφαίνεται στην κινηματογράφηση του.

Ο σκηνοθέτης φαίνεται ότι αντιλαμβάνεται τον κοινωνικό πυρήνα της ιστορίας του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να αφήσει τα κινηματογραφικά στούντιο της εποχής και να κινηματογραφήσει στον δρόμο. Λένε ότι η τέχνη του κινηματογράφου είναι μία μηχανή του χρόνου, μία πύλη προς την αθανασία. Μέσα από την ταινία, όλες οι γενιές που ακολούθησαν έχουν τη δυνατότητα να δουν πως ήταν η πρωτεύουσα της Ελλάδας κατά τη δεκαετία του ’60. Οι οικοδομές που χτίζονταν στην πρωτεύουσα και πέριξ, οι άνθρωποι, οι δρόμοι, τα σοκάκια, όλα είναι εκεί και δε θα είχαν την ίδια αυθεντικότητα, αν η κάλυψη γινόταν σε προστατευμένο περιβάλλον.

Η χρήση της κάμερας είναι άλλος ένας θρίαμβος για τον δημιουργό και το επιτελείο του. Για πρώτη φορά -στη σύγχρονή τότε εποχή- έχουμε κάμερα ξανά στο χέρι. Ο Γιώργος Σκαλενάκης με τη μουσική του αείμνηστου Σταύρου Ξαρχάκου σκηνοθετεί με ρυθμό. Αδιαφορεί «ευγενικώς» για τους κανόνες και τους ανατρέπει. Γρήγορες κοντινές λήψεις και απομακρύνσεις, που αποκαλύπτουν κάτι διαφορετικό, δεσπόζουν σε μεγάλο μέρος του φιλμ. Ο φακός της κάμερας δεν «ντρέπεται» να πλησιάσει τις χορδές των μουσικών οργάνων, να επιλέξει δύσκολες γωνίες λήψεις και να κινηματογραφήσει με πειραματισμό. Δεν είναι λίγες οι φορές, που η πρωτοκαθεδρία του καταρρέει και οι λήψεις είναι χαμηλές, με τους ηθοποιούς να χορεύουν από ψηλά.

«Στην πόλη των ηθοποιών»

Ο ελληνικός κινηματογράφος της εποχής πέρα από τις αξεπέραστες ατάκες, μας έδωσε ανεπανάληπτα ζευγάρια, είτε στην οθόνη, είτε στη ζωή. Το πρώτο αντίστοιχο που μας έρχεται στο μυαλό, είναι και εκείνο που διήλθε και από τα δύο στάδια. Αυτό δεν είναι άλλο από το «λεβεντόπαιδο» Δημήτρη Παπαμιχαήλ και την εθνική «σταρ» Αλίκη Βουγιουκλάκη.

Μέσα από την κοινή τους συμμετοχή σε αρκετά έργα της εποχής, όπως «Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο» (1959), «Μανταλένα» (1960), «Αλίκη στο ναυτικό» (1961), «Χτυποκάρδια στο θρανίο» (1963), «Μοντέρνα Σταχτοπούτα» (1965) αποφάσισαν να ενώσουν τις ζωές τους. Με τις «Διπλοπενιές» έχουμε την τύχη να δούμε το ζευγάρι στον πρώτο χρόνο του κοινού τους βίου. Μπορεί να βρίσκονται σε μία εντελώς διαφορετική συνθήκη, αλλά η άμεση χημεία που έχουν εξωτερικεύεται με διακριτικά βλέμματα και κινήσεις.

Ο Παπαμιχαήλ είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετικός στον ρόλο του. Διαθέτει μία λαϊκή στόφα, η οποία επικοινωνεί τον νταλκά της κοινωνίας. Μουσικά και χορευτικά είναι άψογος και αποδεικνύει έμπρακτα το προσωνύμιο του ως «λεβεντόπαιδο», ιδίως όταν τραγουδάει στην οικοδομή χαρίζοντας στην αιωνιότητα το απόλυτο «άλα». Η Βουγιουκλάκη δίνει κάτι το διαφορετικό μέχρι τα μέσα της ταινίας. Επηρεάζεται από τον προηγούμενο της ρόλο, στο φιλμ «Μοντέρνα Σταχτοπούτα» και ερμηνεύει την ανέχεια, διατηρώντας παράλληλα την τσαχπινιά που την χαρακτήριζε.

Στο έργο εμφανίζονται οι Διονύσης Παπαγιαννόπουλος και Βασίλης Αυλωνίτης, και δε θα μπορούσαν να λείπουν. Οι δύο ηθοποιοί ερμηνεύουν την ίδια τους την εμπειρία από ζωή. Ο τρόπος που μεταφέρουν τα λόγια τους, οι κινήσεις, οι μορφασμοί, τίποτα από όλα αυτά δεν μπορούν να διδαχθούν. Είναι εμπειρία, είναι βίωμα, είναι έντεχνος αλήθεια.

Cut! Αυτό ήταν για σήμερα, παιδιά:

Κλείνοντας, το έργο μπορεί να θεωρηθεί ως το πρώτο μιούζικαλ με λαϊκή μουσική. Ευτυχώς προβάλλεται πολύ συχνά στους τηλεοπτικούς δέκτες. Αξίζει πολλαπλές θεάσεις και προβολές. Σκηνοθετικά είναι επαναστατικό για την εποχή του. Ερμηνευτικά είναι αληθινό τόσο στην επιφάνεια, όσο και στον πυρήνα του. Η ταινία ήταν εμπορική επιτυχία, κόβοντας 463.853 εισιτήρια και προβλήθηκε στο φεστιβάλ κινηματογράφου των Καννών (1966).

Θα έβαζα με ζεστό χαμόγελο το απόλυτο 10/10 σε κλίμακα μέτρησης «thank you for the memories».

Διάρκεια: 1 ώρα και 14 λεπτά

Είδος: Κωμωδία-Μιούζικαλ

Σκηνοθεσία: Γιώργος Σκαλενάκης

Πρωταγωνιστές: Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Βασίλης Αυλωνίτης

#ΓιώργοςΤοκμακίδης #GiorgosTokmakidis #Blog #WritersOfTheDigitalRoundtable #Writehood #Άποψη #Κριτική #Θέατρο #ΑλέκοςΣακελλάριος #Γιώργος Σκαλενάκης #Διπλοπενιές #Κωμωδία #Μιούζικαλ #ΔημήτρηςΠαπαμιχαήλ #ΑλίκηΒουγιουκλάκη