Για πάντα θα έχουμε την «Καζαμπλάνκα» (1942) και τους διαχρονικούς της συμβολισμούς!

Έχουμε χρόνο για εισαγωγή;

Κάποιοι λένε (εμείς ίσως) ότι κάθε φορά που ολοκληρώνεται ένας κύκλος, αρχίζει ένας καινούργιος. Αυτή η αναλογία θα μπορούσε να συμφωνήσει και με τα αφιερώματα μας. Με την εθνική μας εορτή της 28ης Οκτωβρίου να έρχεται για άλλη μία φορά, αποφασίζουμε για το πέρας της εβδομάδας να ασχοληθούμε με έργα που εστιάζουν στην σκοτεινή περίοδο του Β Παγκοσμίου Πολέμου (1939-1945). Η πρώτη στάση είναι ο απόλυτος κινηματογραφικός σταθμός. Ο λόγος για το κλασικό αριστούργημα του Μάικλ Κέρτιζ με τίτλο: «Καζαμπλάνκα» (Casablanca, 1942). Πάμε να δούμε με ποιον τρόπο η ταινία έθεσε τα θεμέλια για τον σύγχρονο κινηματογράφο!

Πλοκή;

Βρισκόμαστε στην Καζαμπλάνκα το έτος 1941. Η γαλλική αποικία υπό την σκιώδη παρουσία των δυνάμεων του «Άξονα» αποτελεί μέρος-κόμβο για όλους όσους επιθυμούν να ξεφύγουν από τη γερμανική κατοχή στην Ευρώπη. Ο Ρίκ, επιφυλακτικός ιδιοκτήτης ενός αμερικανικού μπαρ στην περιοχή, αποκτά σημαντικά γράμματα του στρατηγού Σάρλ Ντε Γκώλ. Αυτά πρέπει να φθάσουν στον αντιστασιακό κυνηγημένο ηγέτη, Βίκτορ Λάζλο, ο οποίος φθάνει στην Καζαμπλάνκα μαζί με την σύζυγό του, Ίλσα. Ο Ρίκ βρίσκεται στη μέση ενός γεωστρατηγικού αγώνα, εξαιτίας του παλιού του έρωτα με την Ίλσα. Μέσα σε ένα κλίμα αβεβαιότητας, τρομοκρατίας, συμφωνιών και ψεμάτων, ο Ρίκ θα κληθεί να διαλέξει πλευρά και να συνδράμει στον αγώνα κατά του ολοκληρωτισμού και του φασισμού.

«Στην καρέκλα του σκηνοθέτη»:

Βρισκόμαστε σε μία δύσκολη, εφιαλτική περίοδο για το γένος των ανθρώπων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής εισέρχονται στον παγκόσμιο πόλεμο έπειτα από επίθεση της αυτοκρατορικής Ιαπωνίας στο στρατιωτικό λιμάνι του «Πέρλ Χάρμπορ» τον Δεκέμβριο του 1941. Η κινηματογραφική βιομηχανία συνδράμει στον αγώνα, με πλήθος πατριωτικών φιλμ που ενθαρρύνουν τους νέους στρατιώτες να κινηθούν προς την απελευθέρωση του «παλιού κόσμου».

Η εταιρεία παραγωγής των «Warner Brothers» μέσα στην πληθώρα έργων που επιμελείται την παραγωγή τους, χρηματοδοτεί ένα ίσως αδιάφορο πρότζεκτ. Ως δημιουργός που θα το μεταφέρει στην ασημένια οθόνη ορίζεται ο ουγγρικής καταγωγής Μάικλ Κέρτιζ, ένας καλλιτέχνης, γνωστός για την αυστηρότητα του, αλλά και την ενέργεια του στο σετ. Ο σκηνοθέτης δεν αρέσκεται στην ανάδειξη μίας ιστορίας επικών διαστάσεων με εκρήξεις και προπαγάνδα. Ενδιαφέρεται για το άτομο που βρίσκεται στο κέντρο όλων αυτών.

Η φιλοσοφία του μετουσιώνεται στη δημιουργία του ενιαίου χώρου του «Rick’s Café Americain», του μπαρ, όπου εκτυλίσσεται το σύνολο της δράσης. Με έμπνευση το θεατρικό έργο με τίτλο: «Everybody Comes to Rick’s», και ένα σενάριο που δεν είχε ολοκληρωθεί, τα γυρίσματα ξεκίνησαν. Η κάμερα είναι αεικίνητη και δε σταματάει να εστιάζει και να πλησιάζει τους πρωταγωνιστές του. Οι ατμοσφαιρικοί φωτισμοί συμβάλλουν σε μία οπτική ομολογία, κομμάτι της κυρίως αφήγησης, διαμορφώνοντας κάδρα με βαρύτητα και ενδιαφέρον.

Το έργο φέρει μία σειρά συμβολισμών. Ο πρωταγωνιστής αντιπροσωπεύει την Αμερική πριν εισέλθει στον πόλεμο. Αμφιταλαντεύεται και ζυγίζει την υφιστάμενη κατάσταση. Ο χαρακτήρας του «Βίκτορ Λάζλο» συγκεντρώνει στο πρόσωπο του όλους εκείνους που αντιστάθηκαν στα τεκταινόμενα, στους αντιστασιακούς της Γαλλίας, μέχρι του αντάρτες της Ελλάδος. Από την άλλη η «Ίλσα» αποτελεί την ανάμνηση της ειρήνης και της ελευθερίας. Για αυτό τον λόγο, ο Κέρτιζ, όταν την απομονώνει, το φόντο του κάδρου της γίνεται θολό, μέρος μίας περασμένης ανάμνησης.

Η ταινία, αν και μικρής κλίμακας, είχε μεγάλο αντίκτυπο στους συντελεστές. Ας μη ξεχνάμε ότι είναι σύγχρονη του παγκοσμίου πολέμου και ο κόσμος ήδη βίωνε τις συνέπειες του. Αρκετοί βοηθητικοί ηθοποιοί ήταν πρόσφυγες από την Ευρώπη, με τα δάκρυα τους να είναι αληθινά όταν τραγουδιέται «La Marseillaise». Ο ρυθμός του είναι πολύ καλός. Ο κοφτός διάλογος σε συνδυασμό με την αλλεπάλληλη ανταλλαγή κλασικών πια ατακών συνιστούν ένα πλαίσιο σε διαρκή κίνηση. Ο τόνος επηρεάζεται άμεσα από τον διάλογο, που έχει την τάση να ελαφρύνει την εκάστοτε κατάσταση.

«Στο σετ του ηθοποιού»:

Πρωταγωνιστής του φιλμ είναι ο «άσχημος» γοητευτικός Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ στον ρόλο του Ρίκ. Πρόκειται για έναν από τους καλύτερους ρόλους της καριέρας του ηθοποιού. Με αυτό τον ήρωα, εισάγεται ένα πρότυπο αντί-ήρωα, το οποίο γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι του εμπορικού και όχι μόνο κινηματογράφου. Ο Μπόγκαρτ ερμηνεύει τον χαρακτήρα του με κυνισμό και μελαγχολία. Είναι βαθύτατα ρομαντικός, αλλά το αποκρύβει τεχνηέντως, κάτω από τα αρρενωπά του λόγια και χαρακτηριστικά. Στα διαλείμματα συνέχιζε να παίζει σκάκι με τον Μάικλ Κέρτιζ.

Συμπρωταγωνίστρια του είναι η «ονειρική» Ίνγκριντ Μπέργκμαν στον ρόλο της «Ίλσα Λάντ». Η ηθοποιός έχει το δικό της εμπορικό άνοιγμα και δείχνει στη βιομηχανία τις δυνατότητες της. Είναι δυναμική και ψυχρή, μα συνάμα εύθραυστη και ρομαντική. Βρίσκεται στα πρόθυρα της ψυχολογικής κατάρρευσης, κάτι που επικοινωνεί με τα ανήσυχα βλέμματα της.

Συμπρωταγωνιστής τους είναι ο αξεπέραστος Κλόντ Ρέινς στον ρόλο του «λοχαγού Λουί Ρενώ». Ως ένας βετεράνος ηθοποιός αποδεικνύει για πολλοστή φορά την αξία του μέσα από τη συμμετοχή του στο έργο. Αυτή τη φορά εντούτοις ακολουθεί μία πιο παιγνιώδη ερμηνεία, η οποία ταιριάζει στον κυνισμό του Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ. Η χημεία τους είναι μοναδική διαμορφώνοντας ένα δυναμικό υποκριτικό δίπολο.

Τέλος, η επιλογή του Πώλ Χάινριντ ως «Βίκτορ Λάζλο» δεν είναι καθόλου τυχαία. Είναι συμπατριώτης του σκηνοθέτη και εκδιώχθηκε από το ναζιστικό καθεστώς. Δεν παίζει τον «Λάζλο», αλλά είναι στην πράξη μία έκφανση αυτού.

Cut! It’s a wrap:

Κλείνοντας, στην εν λόγω δημοσίευση γίνεται λόγος για έναν κινηματογραφικό θρίαμβο. Συνδέθηκε άρρηκτα με την απελευθέρωση της περιοχής της Καζαμπλάνκα από τις συμμαχικές δυνάμεις και απέσπασε τρία βασικά βραβεία όσκαρ την επόμενη χρονιά. Η κληρονομιά της είναι απαράμιλλης αξίας. Επηρέασε ως έναν βαθμό κάθε μεγάλη ιστορία και ταινία που ακολούθησε, καθώς εισήγαγε θεματικές, όπως ο «καταδικασμένος έρωτας» και οι «γκρίζοι ήρωες».

Θα έβαζα με διαχρονικό ενθουσιασμό το απόλυτο 10/10 σε κλίμακα μέτρησης «thank you for the memories».

Διάρκεια: 1 ώρα και 42 λεπτά

Είδος: Αισθηματική-Πολεμική

Σκηνοθεσία: Μάικλ Κέρτιζ 

Πρωταγωνιστές: Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, Ίνγκριντ Μπέργκμαν, Κλόντ Ρέινς, Πώλ Χάινριντ 

#ΓιώργοςΤοκμακίδης #GiorgosTokmakidis #Blog #WritersOfTheDigitalRoundtable #Writehood #Άποψη #Κριτική #Κινηματογράφος #MichaelCurtiz #Casablanca #Drama #Romance #War #HumphreyBogart #IngridBerman